ประเภทของอาการปวดประจำเดือน

อาการปวดประจำเดือนแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภทด้วยกัน

ปวดประจำเดือนประเภทปฐมภูมิ (Primary Dysmenorrhea) เป็นอาการปวดประจำเดือนที่พบบ่อยที่สุด สาเหตุมักเกิดจากการที่เยื่อบุโพรงมดลูกผลิตสารโพรสตาแกลนดินมากเกินไป

ปวดประจำเดือนประเภททุติยภูมิ (Secondary Dysmenorrhea) เกิดจากภาวะผิดปกติของมดลูกหรืออวัยวะสืบพันธุ์อื่นๆ เช่น

เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ (endometriosis)

เกิดจากเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญนอกมดลูก ซึ่งเมื่อเจริญผิดที่แต่ยังทำหน้าที่สร้างประจำเดือนเหมือนเดิม ทำให้เลือดประจำเดือนมีสีแดงคล้ำ ปวดท้องน้อยอย่างรุนแรงและมีบุตรยาก

เยื่อบุมดลูกเจริญภายในกล้ามเนื้อมดลูก (Adenomyosis)

ผู้ป่วยจะมีอาการปวดประจำเดือนอย่างมาก และ/หรือ เลือดประจำเดือนมากและยาวนานกว่าปกติ

ช็อกโกแลตซีสต์ หรือ เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญขึ้นผิดที่ Endometriosis เป็นต้นเหตุของอาการปวดท้องน้อยเวลามีประจำเดือน ปวดมากขึ้นเรื่อยๆ ต้องกินยาแก้ปวด กินยามากขึ้น ขาดเรียน ขาดงานบ่อย เรามาดูกันต่อค่ะ ว่าสาเหตุของช็อกโกแลตซีสต์ หรือ เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญขึ้นผิดที่ เกิดจากอะไร

สาเหตุ ของช็อกโกแลตซีสหรือเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ Endometriosis เกิดจากภาวะเลือดประจำเดือนที่จะไหลออกมา แต่มีบางส่วนที่เลือดไหลย้อนกลับ เป็นภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกอักเสบ เพราะเลือดไหลกลับมาตกค้างอยู่บริเวณรังไข่ นานๆ เข้า ก็กลายเป็นเหตุให้เกิดจุดๆ เป็นสีน้ำตาล จึงมีลักษณะเหมือนน้ำช็อกโกแลต

ตำแหน่งที่เกาะ

• เยื่อบุช่องท้อง

• อุ้งเชิงกราน

• รังไข่

• มดลูก

• ท่อรังไข่

• ท่อไต กระเพาะปัสสาวะ ลำไส้ใหญ่

อาการ ช็อกโกแลตซีสต์

• ปวดประจำเดือน มากผิดปกติจนต้องใช้ยารักษา และอาการจะรุนแรงมากขึ้นเรื่อยๆ

• ประจำเดือนออกมากผิดปกติ อาจมาเป็นลิ่มๆ ถ้ารุนแรงจะเกิดภาะซีดได้

• ถุงน้ำรังไข่ ( Chocolate cyst) ปวดท้องน้อย

• ปวดในช่องท้อง ท้องน้อย หรืออุ้งเชิงกราน

• บางรายอาจมีอาการปวดหรือเจ็บที่มดลูกหรือท้องน้อยขณะมีเพศสัมพันธ์ หรือมาด้วยภาวะมีบุตรยาก

• อาการปวดต่าง ๆ เหล่านี้ มักจะรุนแรงขึ้นขณะที่มีประจำเดือน หรือ ช่วงก่อน/ หลังมีประจำเดือน

• มีอาการปวดอย่างอื่นร่วมอยู่ด้วยเวลามีประจำเดือน เช่น มีอาการปวดไปหลัง ไปเอว ไปก้นกบ ไปหน้าขา มีอาการท้องอืด ท้องบวม ท้องใหญ่ขึ้น

• ในรายที่เจริญที่รังไข่ อาจจะพบว่ามีก้อนในช่องท้อง จากถุงน้ำรังไข่ ที่โตขึ้น โดยอาจจะไม่มีอาการใดๆ แสดงออกมา

• ในรายที่เป็นโรคระยะรุนแรงจะมีพังผืดเกิดขึ้นจำนวนมาก หรือท่อนำไข่ถูกทำลายไป จากเซลล์เหล่านี้ เข้าไปเกาะหรือฝังตัวในท่อนำไข่ ทำให้ผู้ป่วยมีปัญหามีบุตรยากได้ หรือถ้าพังผืดไปเกาะที่บริเวณท่อไต จะทำให้ไตบวมน้ำหรือไตล้มเหลวได้

• ในกรณีเยื่อบุโพรงมดลูกหรือพังผืดไปเกาะที่ลำไส้ใหญ่ชนิดรุนแรงจะทำให้ถ่ายเป็นเลือดได้

ภาวะอุ้งเชิงกรานอักเสบ (Pelvic Inflammatory Disease)

เป็นการติดเชื้อบริเวณระบบสืบพันธุ์ในเพศหญิง ส่วนใหญ่เกิดจากโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ หากไม่รักษาให้หายขาด ทำให้เกิดการอักเสบและปวดท้องระหว่างมีประจำเดือนได้

เนื้องอกมดลูก (uterine fibroids)

มักไม่ใช่เนื้อร้าย ขนาดมีตั้งแต่เล็กมากไปจนถึงขนาดใหญ่ หากมีขนาดใหญ่ มักทำให้มีเลือดประจำเดือนออกมามากหรือประจำเดือนกระปริบกระปรอยนานเป็นสัปดาห์ พร้อมกับอาการปวดประจำเดือนหรือปวดหลังส่วนล่างแบบเรื้อรัง

ภาวะปากมดลูกตีบ (Cervical stenosis)

เกิดจากปากมดลูกแคบเกินไป ทำให้เลือดประจำเดือนไหลได้ช้าแต่หากรูปิดสนิท จะทำให้ของเหลวคั่งค้างภายในโพรงมดลูก ทำให้เกิดอาการปวดท้องมากและเรื้อรัง